Theorie en modellen over hoogbegaafdheid

Wat verstaan we nu eigenlijk onder hoogbegaafdheid? Er zijn verschillende modellen in omloop, waarvan ik hier de belangrijkste laat zien.

De Basis – Triadisch Model

Algemeen wordt erkend dat er, om te kunnen spreken van hoogbegaafdheid, een drietal zaken meespeelt binnen de persoon zelf, en dat er daarnaast omgevingsfactoren meespelen waardoor de begaafdheid al dan niet tot bloei komt/zichtbaar wordt (model Renzulli/Mönks).

De originele, Engelse term ‘Task Commitment’ wordt vaak vertaald als motivatie. Bij hoogbegaafde kinderen is de motivatie (zeker voor schoolvakken) echter vaak ver te zoeken. Wanneer je kijkt naar de wijze waarop een kind zich bezig kan houden met een onderwerp of taak die hem interesseert, zien we een grote taakvolharding, concentratie, aandacht en interesse. Kinderen zijn wel degelijk gemotiveerd, alleen niet altijd voor de zaken waarvan wij graag willen dat ze voor gemotiveerd zijn.

Zijnsluik

Zijnskenmerken groot 1030x729 1 — *bron: Expertgroep Ontwikkelingsvoorsprong*

Om recht te kunnen doen aan de gehele mens, heeft Tessa Kieboom, naast het ‘denkluik’, ook het ‘zijnsluik’ geformuleerd, bewerkt door de Expertgroep Ontwikkelingsvoorsprong. Hierin zien we de kenmerken terug, waarop op gedragsniveau vaak problemen ontstaan. Leerkrachten klagen over die luie of eeuwig kritische leerling, ouders hebben moeite met hun opstandige of overgevoelige kind, soms zijn er ruzies of is er onbegrip met leeftijdsgenootjes. Vaak komen deze problemen voort uit het nog niet (h)erkennen van deze specifieke kenmerken. Immers: als je je ergens nog niet bewust van bent, heb je geen grip en krijg je het gevoel dat ‘het je overkomt’!

Definitie Delphi-model hoogbegaafdheid

‘Een hoogbegaafde is een snelle en slimme denker, die complexe zaken aankan. Autonoom, nieuwsgierig en gedreven van aard. Een sensitief en emotioneel mens. Intens levend. Hij of zij schept plezier in creëren.’

Deze definitie voegt alle elementen die meespelen bij hoogbegaafdheid samen tot een positief totaalplaatje.
Het denkvermogen, de hoogsensitiviteit, de intensiteit en complexiteit, hoofd, hart en handen.