Misdiagnoses en dubbel bijzonder

Wanneer een kind, behalve dat het hoogbegaafd is, ook een diagnose heeft, wordt dit fenomeen dubbel bijzonder of twice exceptional genoemd (vaak ook geschreven als 2E).

Meestal gaat het om een kind dat ADHD heeft, of autisme. Ook andere diagnoses, zoals dyslexie, kunnen natuurlijk van toepassing zijn, maar omdat ADHD en ASS de meest voorkomende zijn, beschrijven we deze hier. De verschillen, overeenkomsten en op de loer liggende foutieve diagnoses worden toegelicht.

ADHD

Het lastige is, dat de kenmerken die beschreven worden bij ADHD, ook van toepassing kunnen zijn op hoogbegaafdheid (voor het gemak verder afgekort tot HB).

• Fysieke onrust /beweeglijkheid.

  Bij HB komt dat voort uit de overexcitabilities. Het verschil is dat bij ADHD het kind is afgeleid door zijn eigen beweeglijkheid. Een HB-er heeft het juist vaak nodig om zich te kunnen concentreren op zijn taak. Een ADHD-er ziet elke vogel voorbijvliegen, hoort het kleinste geluid, gaat er vandoor met elke gedachte die in zijn hoofd opkomt. Een HB-er kan zich vaak goed en langdurig concentreren – als de bezigheid maar interessant genoeg is. Als we kijken naar wat een HB-kind vaak op school aangeboden krijgt, is het niet zo vreemd dat hij afgeleid raakt.

• Van de hak op de tak springen.

  Vanuit de afleidbaarheid kan je je voorstellen dat een ADHD-er ook in zijn manier praten chaotisch is: er komt immers steeds nieuwe input langs, waarop gereageerd moet worden. Het filter van belangrijk/niet belangrijk werkt minder goed. Een HB-er lijkt kan ook snel van onderwerp veranderen: dat heeft dan te maken met de snelheid van denken: een onderwerp komt ter tafel, wordt snel doordacht, liefst ook snel doorgesproken en hup-door naar het volgende, want we weten dit nu wel.

• Chaos.

  Een ADHD-er is minder goed in staat tot structuur creeëren, terwijl het wel nodig is om overzicht te houden. Een HB-er heeft soms prima overzicht in de chaos op zijn kamer: onder die stapel kleren ligt het bankpasje en de slaapknuffel ligt vandaag onder het bed, gisteren op de kast en morgen beneden. Tegelijkertijd heeft ook de HB-er soms last van zijn eigen chaotische werkwijze: maakt niets af (logisch, want de interesse is allang verschoven), begint nergens aan (want dan wordt verwacht dat je het afmaakt).