Wat zijn executieve functies en wat heb je er aan?

Executieve functies (EF) zijn vaardigheden die je nodig hebt om te leren. Of dat nu gaat om leren op school, of om je ontwikkelen in bredere zin. Ook op het sportveld, bijvoorbeeld, heb je EF nodig. Peg Dawson en Richard Guare onderscheiden in het veelgebruikte boek Slim Maar… elf EF, onder te verdelen in twee categorieën.

Denken (cognitief):

• Werkgeheugen: informatie in je geheugen houden bij het uitvoeren van complexe taken.
• Planning/prioritering: een plan maken en beslissen wat belangrijk is.
• Organisatie: informatie en materialen ordenen.
• Timemanagement: tijd inschatten, verdelen en deadlines halen.
• Metacognitie: een stapje terug doen om jezelf en de situatie te overzien en te evalueren.

Doen (gedragsmatig):

• Respons-inhibitie: nadenken voordat je iets doet.
• Emotieregulatie: emoties reguleren om doelen te behalen of gedrag te controleren.
• Volgehouden aandacht: aandachtig blijven, ondanks afleiding.
• Taakinitiatie: op tijd en efficiënt aan een taak beginnen.
• Doelgericht gedrag: doelen formuleren en realiseren zonder je te laten afschrikken.
• Flexibiliteit: flexibel omgaan met veranderingen en tegenslag.

Soms hebben hoogbegaafde kinderen een of meerdere zwakker ontwikkelde EF. Logisch, want ze hebben ze veel minder vaak nodig gehad dan een gemiddeld kind. Maar ergens onderweg krijgen ze er last van dat ze minder geoefend hebben met deze vaardigheden.
Het kan ook zo zijn dat een kind, dat bijvoorbeeld een jaar versneld is, simpelweg qua hersenontwikkeling nog niet zover is dat alles uitgekristalliseerd is.